Raport końcowy z monitoringu

dla

Gminy Siechnice

(WYBRANE FRAGMENTY DOTYCZĄCE URZĘDU MIEJSKIEGO W SIECHNICACH)

 

Raport opracowany w ramach projektu Monitoring działań jednostek administracji rządowej
i samorządowej w województwie dolnośląskim w kontekście realizacji praw osób
z niepełnosprawnościami i dostosowania do postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, finansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój
2014-2020, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

 

 

Spis treści

 

Cel główny monitoringu

Zastosowana metodologia i obszary objęte monitoringiem 

Stan faktyczny i rekomendacje

Podsumowanie 

 

 

Cel główny monitoringu

 

Niniejszy raport zawiera wnioski i rekomendacje z przeprowadzonego monitoringu, którego celem jest zwiększenie zdolności instytucji monitorowanej – Gminy Siechnice – do wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych poprzez analizę działań instytucji, sformułowanie rekomendacji dotyczących działań instytucji oraz weryfikację ich wykorzystania. Monitoring prowadzony był w okresie od kwietnia do listopada 2018 roku.

 

Zastosowana metodologia i obszary objęte monitoringiem

 

Monitoring prowadzony był zgodnie z określoną przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Metodologią, obejmującą następujące etapy:

• ankieta samooceny
• analiza danych zastanych
• wywiady z przedstawicielami otoczenia osób z niepełnosprawnościami
• wywiady z przedstawicielami monitorowanych jednostek
• przeglądy wstępne w monitorowanych instytucjach
• kompleksowy audyt dostępności wylosowanych budynków.

 

Do jego przeprowadzenia wykorzystano następujące metody pozyskiwania informacji:

1. badania i obserwacje bezpośrednie (np. miejsc i budynków);
2. pozyskiwanie danych od personelu instytucji monitorowanej np. w formie pisemnej (m.in. elektronicznej, wypełnione ankiety, itd.), ustnej (m.in. podczas wywiadów, spotkań, rozmów, itd.);
3. pozyskiwanie danych od osób niepełnosprawnych i ich otoczenia oraz innych podmiotów, które współpracują z instytucją monitorowaną;
4. analiza dokumentacji instytucji monitorowanej i dokumentacji dotyczącej działań instytucji;
5. działania analityczne – badanie związków przyczynowo-skutkowych i wyciąganie z nich wniosków.

Monitoring obejmował następujące obszary:

Lp.	Nazwa obszaru	Metody	Jednostki organizacyjne	Uwagi
1	Dostępność budynku	1	Urząd Miejski w Siechnicach	audyt dostępności budynków był prowadzony w oparciu o załącznik nr 3 Metodologii „Matryca diagnostyczna – dostępność”
2	Dostosowanie formy informacji do potrzeb osób niepełnosprawnych.	1, 2, 3, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
3	Działania na rzecz zatrudnienia osób niepełnosprawnych w instytucji.	2, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
4	Działania informacyjne ukierunkowane na zwalczanie stereotypów,  podnoszenie świadomości dotyczącej praw i godności osób niepełnosprawnych oraz promocji zatrudnienia osób niepełnosprawnych.	2, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
5	Konsultacje społeczne w instytucji.	2, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
6	Kompetencje pracowników instytucji.	2, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
7	Wypełnianie obowiązków ogólnych wynikających z Konwencji.	2, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach
8	Dostępność informacji oraz udział w wyborach i referendach.	2, 3, 4, 5	Urząd Miejski w Siechnicach

 

Stan faktyczny i rekomendacje

 

Gmina Siechnice to gmina miejsko-wiejska z siedzibą w mieście Siechnice, położona w powiecie wrocławskim, w województwie dolnośląskim. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w I półroczu 2018 roku gmina Siechnice liczyła 21 522 mieszkańców, w tym 7 683 osób zamieszkałych w mieście (35,7%) i 13 839 osób zamieszkałych na obszarze wiejskim gminy (64,3%). Gmina Siechnice jako jedna z gmin województwa dolnośląskiego spełniająca metodologiczne kryteria doboru próby została wylosowana do udziału w projekcie Monitoring działań jednostek administracji rządowej i samorządowej w województwie dolnośląskim w kontekście realizacji praw osób z niepełnosprawnościami i dostosowania do postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, finansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

 

Na terenie jednostki monitorowanej nie były dotychczas prowadzone specjalistyczne badania mające na celu zebranie wiedzy o sytuacji osób z niepełnosprawnościami czy ich potrzebach. Działania w tym zakresie, zgodnie z zapisami ustawowymi, realizowane są przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Siechnicach. Natomiast problematyka niepełnosprawności na terenie gminy została ujęta w dokumentach strategicznych jednostki, m.in.: Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Siechnice na lata 2016-2022, Programie Współpracy Gminy Siechnice z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2018 r., Gminnym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020 czy Gminnym Programie Rewitalizacji dla Gminy Siechnice na lata 2016-2023. W instytucji nie został powołany pełnomocnik ds. równego traktowania czy pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych, funkcjonuje natomiast Rada Działalności Pożytku Publicznego, w której pracach uczestniczy m.in. przedstawiciel organizacji pozarządowej zajmującej się tematyką niepełnosprawności.

 

W instytucji nie opracowano dokumentu określającego sposób wprowadzenia kontroli przestrzegania postanowień Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, a wdrożenie jej postanowień nie wiązało się z koniecznością zmiany uchwalanych czy obowiązujących aktów prawnych/przepisów. Projekty aktów prawnych i przepisów, które mają istotny wpływ na życie osób z niepełnosprawnościami są konsultowane zarówno z osobami niepełnosprawnymi (ON), jak i organizacjami działającymi na rzecz ON. Dotychczas w zamówieniach publicznych w instytucji nie były stosowane klauzule społeczne, natomiast wymaganie od potencjalnego wykonawcy w toku procedur zakupowych zapewnienia warunków dostępności czy wykorzystania uniwersalnego projektowania w realizacji inwestycji jest uzależnione od rodzaju projektu i uwarunkowań finansowych. Instytucja nie dysponuje osobnym budżetem na projekty związane z dostępnością, a działania takie są realizowane jako element prowadzonych projektów inwestycyjnych (zarówno nowych obiektów, jak i remontów już istniejących) czy rewitalizacyjnych. Zapisy dotyczące działań na rzecz zwiększenia dostępności przestrzeni publicznych znajdują się m.in. w Strategii Rozwoju Gminy Święta Katarzyna do roku 2020.

 

Kontakt z instytucją monitorowaną jest możliwy za pośrednictwem różnych kanałów i środków komunikacji, w tym wspierających komunikowanie się ON: bezpośrednio w urzędzie (w tym przy pomocy osoby trzeciej), podczas organizowanych spotkań z mieszkańcami, za pośrednictwem poczty tradycyjnej lub elektronicznej, formularza kontaktu na stronie internetowej instytucji, przez ePUAP, za pomocą przesyłanych wiadomości tekstowych (w tym wiadomości SMS, MMS lub komunikatorów internetowych) czy komunikacji audiowizualnej (w tym komunikatory internetowe). Instytucja publikuje informacje głównie na stronie internetowej www.siechnice.gmina.pl oraz na profilu facebookowym Gminy Siechnice. Przeprowadzona analiza dostępności pod kątem potrzeb osób z niepełnosprawnościami wykazała, że serwis jest dostępny z niewielkimi utrudnieniami dla tej grupy odbiorców – nie spełnia kilku z 49 kryteriów sukcesu międzynarodowego standardu dostępności WCAG 2.1. Spełnienie wymogów Ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych wymaga jedynie usunięcia istniejących barier w dostępie do informacji elektronicznej.

 

Siedziba Urzędu Miejskiego w Siechnicach znajduje się przy ul. Jana Pawła II 12, w nowym budynku należącym do Siechnickiej Inwestycyjnej Spółki Komunalnej Sp. z o.o. Na podstawie przeprowadzonego audytu architektonicznego stwierdzono, że budynek jest w dużym stopniu dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami – głównie ograniczeniami ruchowymi. Wejście do budynku znajduje się na tym samym poziomie, co plac wokół, tym samym nie ma barier, schodów czy progów utrudniających dostanie się do wnętrza. Niemal na każdym piętrze (oprócz V piętra) znajduje się toaleta przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami (bez instalacji alarmowej), w budynku dostępna jest winda, a szerokie schody z poręczami oraz korytarze bez elementów zawężających szerokość ciągów komunikacyjnych umożliwiają swobodne poruszanie się. W budynku brak jest natomiast kontrastowego oznaczenia schodów, drzwi wejściowych oraz drzwi wykonanych z przezroczystych tafli szkła. Brak również widocznej informacji o sposobie obsługi osób z niepełnosprawnościami, możliwości skorzystania z tłumacza języka migowego (ani pośrednio ani bezpośrednio – żaden z pracowników nie posługuje się językiem migowym), pętli indukcyjnej czy wideotłumacza. Poruszanie się po korytarzach może utrudniać mało widoczna numeracja pięter (szczególnie dokuczliwy jest brak takiej informacji naprzeciw wyjścia z windy), a zastosowanie wysokiej lady w Kancelarii-Informacji oraz w Sekretariacie Burmistrza sprawia, że pracownik jest niewidoczny lub trudno dostępny dla osoby na wózku czy niskorosłej. Ww. uwarunkowania sprawiają, że budynek można uznać za w dużej mierze dostępny dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi (poruszających się na wózkach inwalidzkich), zaś w mniejszym stopniu jest przystosowany do potrzeb osób niesłyszących i słabosłyszących oraz niewidomych i słabowidzących.

 

Obecnie w jednostce są zatrudnione osoby z niepełnosprawnościami, jednak łączny wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w instytucji nie jest wyższy niż 6%. Informacja o osiągnięciu lub nie 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest w większości przypadków upubliczniania w trakcie naboru na wolne stanowiska urzędnicze w instytucji. Kandydaci, którzy zamierzają skorzystać z uprawnienia, o którym w art. 13a ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych są zobowiązani w toku procedury naboru przedstawić dokument potwierdzający niepełnosprawność. W toku działań monitoringowych na terenie gminy nie stwierdzono występowania podmiotów działających stricte na rzecz aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami. Na terenie gminy nie są prowadzone również warsztaty terapii zajęciowej, zakłady pracy chronionej czy inne podmioty wspierające rehabilitację zawodową osób z niepełnosprawnościami.

 

Gmina Siechnice współpracuje także z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Jest to zarówno współpraca finansowa (powierzanie zadań w trybie UDPP czy zlecanie zadań w trybie 19a), jak i pozafinansowa (np. udostępnianie lokali na preferencyjnych warunkach, powołanie ciała konsultacyjno-doradczego, konsultowanie projektów uchwał, planów, programów, strategii w formie interaktywnej czy promowanie organizacji pozarządowych działających w obszarze wspierania osób z niepełnosprawnością). Organizacjami pozarządowymi najprężniej działającymi na rzecz środowiska osób z niepełnosprawnościami na terenie gminy Siechnice są: Stowarzyszenie Instytut Edukacyjno-Badawczy oraz Stowarzyszenie Emerytów, Rencistów i Osób Niepełnosprawnych.

 

Na podstawie przeprowadzonego monitoringu sformułowane zostały rekomendacje dla dostępności architektonicznej budynków oraz obszarów merytorycznych monitoringu. Zostały one przedstawione w tabelach poniżej:

 

Tabela 1. Tabela rekomendacji dla dostępności architektonicznej budynków

 

TYPY BUDYNKÓW	Ocena w kontekście uniwersalnego projektowania	Uwagi	Wybrane rekomendacje w formie skróconej
obsługa administracyjna mieszkańca	dostępne dla wybranych grup osób niepełnosprawnych	Urząd Miejski w Siechnicach mieści się w budynku zarządzanym przez Siechnicką Inwestycyjną Spółkę Komunalną Sp. z o.o.  Budynek jest dostępny dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi (poruszających się na wózkach inwalidzkich), w znacznie mniejszym stopniu jest przystosowany do potrzeb osób niesłyszących i słabosłyszących oraz niewidomych i słabowidzących.	Zastosowanie ułatwień dla osób niewidomych lub niedowidzących na placu przed budynkiem (np. linie prowadzące).
			Zastosowanie zmiany faktury nawierzchni na granicy między chodnikiem a jezdnią przy przejściach dla pieszych wokół placu, na którym mieści się budynek.
			Oznaczenie kontrastowe drzwi wejściowych.
			Wskazanie miejsca do obsługi osób z niepełnosprawnościami w przestrzeni Kancelarii.
			Oznaczenie kontrastowe początku i końca biegu schodów.
			Wyposażenie Kancelarii w stanowiskową pętlę indukcyjną.
			Zastosowanie oznaczenia kontrastowego na skrzydłach drzwiowych wykonanych z przezroczystych tafli.
			Wyposażenie toalet dla osób niepełnosprawnych w instalację alarmową.
			Dostosowanie strony internetowej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
			Umieszczenie na poszczególnych kondygnacjach czytelnych informacji o numerze piętra widocznych zarówno dla osób poruszających się schodami, jak i windą.
			Zastosowanie w budynku piktogramów z podstawowymi funkcjami obiektu i kierunkami dotarcia do najważniejszych.
			Opracowanie procedury obsługi osób niesłyszących lub słabowidzących.
			Poprawa bezpieczeństwa osób z niepełnosprawnościami w sytuacjach kryzysowych: zainstalowanie świetlnego systemu powiadamiania alarmowego na głównych ciągach komunikacyjnych.
			Poprawa bezpieczeństwa osób z niepełnosprawnościami w sytuacjach kryzysowych: oznaczenie dróg ewakuacji za pomocą pisma Braille’a lub systemu wypukłych znaków.

 

 

Tabela 2. Tabela rekomendacji dla obszarów monitoringu

Nazwa obszaru	Ocena	Uwagi	Wybrane rekomendacje w formie skróconej
Dostosowanie formy informacji do potrzeb osób niepełnosprawnych	dostępne wybranych grup osób niepełnosprawnych	Strona internetowa instytucji nie spełnia 6 z 36 kryteriów sukcesu międzynarodowego standardu dostępności WCAG 2.0 (z czego 4 zalicza się do grupy podstawowego poziomu A).	Dostosowanie strony internetowej instytucji do potrzeb osób z niepełnosprawnościami zgodnie ze standardem WCAG 2.0 – usunięcie istniejących barier w dostępie do informacji elektronicznej (serwis jest dostępny z niewielkimi utrudnieniami).
	dostępne wybranych grup osób niepełnosprawnych	Instytucja zamieszcza informacje na stronie internetowej (serwisie gminnym oraz BIP), jednak powinny być one przygotowane w sposób ułatwiający korzystanie z nich osobom z niepełnosprawnościami, zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania.	Dostosowanie informacji publikowanych przez instytucję do wersji dostępnych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami (w tym dysfunkcjami wzroku, słuchu i ruchu).