Jeżeli zauważymy tego małego ptaszka bo ma zaledwie 7-10 gr. zręcznie poruszającego się wśród gałązek drzew, wyda nam się nie co dziwny egzotyczny niepodobny do naszych ptaków. Oczywiście mówię o większości z nas.
Ta mała puchata kulka z nieproporcjonalnie długim stopniowanym ogonem, małym dzióbkiem, o czarnych oczach z żółtą obwódką i długich nogach to raniuszek. Samce nie różnią się od samic. W naszym kraju występuje podgatunek o białej głowie A.c. caudatus jako gatunek lęgowy nieliczny lub średnio liczny. Można spotkać osobniki, które mają ciemną brew biegnącą łukiem od boków czoła do karku podgatunku środkowoeuropejskiego A.c. europaeus na terenie całego kraju, ale poza sezonem lęgowym zwłaszcza na zachodzie kraju. Na Dolnym Śląsku sporadycznie gniazdują a w niektórych regionach można spotkać pary mieszane. Zamieszkują podszyt lasów liściastych i mieszanych, parki, ogrody, sady owocowe. Ptaki te poszukują pająków, owadów i ich jaj oraz mszyc, zwinnie skacząc między gałązkami wtedy długi ogon pozwala im zachować równowagę.
Na uwagę zasługuje kunsztowne i pracochłonne gniazdo raniuszka, którego efektem dwu, trzy tygodniowej pracy jest jajowaty zamknięty kokon o wysokości ok.20 cm i średnicy blisko 12 cm z bocznym skośnym otworem. Ulokowany najczęściej na rozwidleniu gałęzi drzew iglastych jak i liściastych na różnej wysokości. Materiałem budowlanym jest głównie mech, włókna roślinne, sierść, włosie wszystko wzmocnione pajęczyną i zamaskowane porostami, kokonami owadów, korą z drzew i wysłane obficie piórkami.
Wyprowadza dwa lęgi w roku od początku kwietnia do czerwca. Samica składa do 12 jaj i więcej co przewyższa wagę wysiadującego ptaka. Przy karmieniu piskląt pomagają czasem inne raniuszki, starsze kuzynostwo lub rodzeństwo. Po opuszczeniu gniazda, siedzą w jego pobliżu rządkiem na gałązce i są karmione- wspaniały widok. Po zakończeniu sezonu lęgowego trzymają się razem tworząc rodzinne stadka, dołączają do innych grupek raniuszków a nawet sikor i mysikrólików. Częściowo wędrowny, częściowo osiadły.
Raniuszek w Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Jest symbolem Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków od 1993 r. znajduje się w herbie w\w organizacji.
